تاثیر «کاغذهای سبکبال» در تغییر ذائقه مصرفی ناشران و کتابخوان‌ها
کاغذهای موسوم به «سبکبال» و استفاده از آنها در تولید کتاب این روزها رونق گرفته و این کاغذ به تدریج جای خود را در بازار باز کرده است.
علی واضحی یک فعال نشر و از مسئولان نشر بهشت در گفتگو با مهر، با اشاره به اینکه تولید این کاغذهای موسوم به «سبکبال» در ایران به دلیل اقلیم نیمه خشک و بیابانی کشور به‌صرفه نیست، به ویژگی‌ها و مزیت‌های نسبی کاغذ سبکبال نسبت به برخی انواع دیگر کاغذ موجود در بازار پرداخت و گفت: کاغذ سبکبال حدود ۳۰ سال دیرتر به ایران رسیده و در حالی که چند دهه بود که به دلیل رنگ مناسب، گراماژ و وزن پائین و همچنین این نکته که چشم را برای خوانندگان حرفه‌ای اذیت نمی‌کند، به عنوان کاغذ اصلی کتاب در اروپا و آمریکا مورد استفاده بوده است، در ایران عملاً «کاغذ سفید» خود را بر ذائقه مخاطب تحمیل کرده است.
وی با بیان اینکه سال گذشته فاز آزمایشی استفاده این نوع کاغذ در بازار کاغذ ایران کلید زده شد، افزود: بعد از عرضه اولیه کاغذ سبکبال، تعداد زیادی از ناشران از جمله مرکز نشر علوم اسلامی، بنگاه نشر و ترجمه کتاب پارسه، چشمه، پیدایش، مرکز، افق، ماهور، نظر، شمع و مه، جیحون و مشکی و … به استفاده از این نوع کاغذ روی آوردند و کتاب‌های متعددی را با استفاده از آن به مخاطبان عرضه کردند که یکی از ارزشمندترین آنها، مجموعه ۲۰ جلدی «تاریخ جامع ایران» است که از سوی مرکز دایره‌المعارف بزرگ اسلامی منتشر شده است.
این واردکننده کاغذ همچنین به بازخورد مثبت استفاده از این نوع کاغذ برای تولید کتاب در میان مخاطبان آنها اشاره کرد و درباره مبدا واردات کاغذ مذکور هم گفت: این کاغذ عمدتاً از چند کشور اروپایی مانند سوئد و روسیه وارد کشور می‌شود. البته این کاغذ، دارای چند درجه مختلف است و عمدتاً هم با گراماژ ۶۰ گرمی عرضه می‌شود اما به دلیل «بالک» کافی و ضخامت مناسبی که دارد، با کاغذ تحریر ۱۰۰ گرمی رقابت می‌کند. این در حالی است که قیمت هر بند آن برای سایز ٦٠*٩٠ بسته به درجه و گرماژ بین ٥٠ تا ٦٥ هزار تومان است.
واضحی از اقبال برخی دیگر از واردکنندگان به خرید و واردات کاغذ سبکبال در مدت اخیر سخن گفت و با بیان اینکه این نوع کاغذ در همین چند ماه اخیر توانسته سهمی از قفسه‌های کتاب را در کتابفروشی‌ها به خود اختصاص دهد، در ادامه به ویژگی‌های کاغذ مذکور اشاره کرد و با بیان اینکه ضریب بالکِ کاغذ تحریر ۱ یا نهایتاً ۱.۱ است در حالی که ضریب بالک کاغذ سبکبال ۲ و ۲.۲ است، یادآور شد: به طور کلی، هر میزان ضریب بالکی کاغذی بیشتر باشد، جرم حجمی کمتری دارد و در نتیجه حجم بیشتری دارد. بر این اساس، کاغذهای سبکبال، اصطلاحاً حجیم‌تر از کاغذهای تحریر هستند و بافتشان هم متخلخل‌تر است، با این وجود سطحی بسیار صاف و بدون پرز دارند.
این واردکننده کاغذ همچنین درباره مشکلات مربوط به واردات این نوع کاغذ به کشور، گفت: متاسفانه این کاغذ در استانداردهای قبلی کاغذ چاپ در ایران شناخته شده نبود و با اینکه کاغذ سبکبال دارای استاندادرهای روز کاغذ در اروپاست، مشمول استانداردهای مرسوم موجود در کشور خودمان نمی‌شود. از سوی دیگر واردات کاغذ سفید تحریر از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده، معاف است اما برای واردات کاغذ سبکبال، در اداره استاندارد و گمرک، می‌بایست ۹ درصد مالیات بر ارزش افزوده پرداخت شود. علاوه بر آن، باید ۵ درصد هم تعرفه واردات – که البته این مورد مشمول کاغذ تحریر هم می‌شود – برایش پرداخت شود.
واضحی در عین حال با اشاره به پیگیری‌ها برای حل این مشکلات از طریق اداره استاندارد و دفتر امور چاپ وزارت ارشاد، قدیمی بودن ماشین‌های چاپ و پائین بودن سطح دانش اپراتورهای چاپخانه را در کشور، موانعی جدی در مسیر به کا بردن کاغذهایی مانند کاغذ سبکبال که استفاده از آنها نیازمند تنظیمات خاصی در دستگاه‌های چاپی است، عنوان کرد و افزود: ما البته برای حل این مشکل هم اقداماتی را انجام داده‌ایم و از تولیدکنندگان این نوع کاغذ خواسته‌ایم که بهترین شیوه استفاده از آن را با دستگاه‌های موجود در کشور، در اختیار ما بگذارند و حتی کارگاه‌هایی آموزشی هم برای چاپخانه‌ها در این زمینه دایر کرده‌ایم که این کارها، تا حدودی در حل این مشکل موثر بوده است.
