51میلیون نفر در خطرند
51میلیون نفر در خطرند
مسئله مالیات‌گرفتن از غول‌های خانوادگی بزرگ مثل سامسونگ، دوو و هیونداری در کره جنوبی اهمیت زیادی دارد و خیلی‌ها معتقدند که آنها باید بخشی از درآمدهای میلیاردی خود را صرف سرمایه‌گذاری در صنایع جدید کشور کنند
*ویلیام پسک، نویسنده کتاب «ژاپنیزه‌شدن: دنیا از دهه از‌دست‌رفته ژاپن چه درسی می‌تواند بگیرد»
کره جنوبی که چهارمین اقتصاد بزرگ آسیاست، این روزها بحران جدیدی را پیش روی خود می‌بیند: انقباض پولی. قیمت‌ها در این کشور به میزان ۰.۴ درصد کاهش نشان داده‌اند و صادرات هم ۱۲ درصد پایین آمده. این دهمین ماه متوالی است که موتور تولید ناخالص داخلی در کره جنوبی صدمه خورده. کاهش قیمت‌ها تا اینجا شدید نبوده اما روند آن نگران‌کننده است. درست است که دونالد ترامپ در حملات تجاری‌اش کاری به کره جنوبی نداشته، اما این کشور عملا دارد از بابت تنش تجاری بین آمریکا و چین لطمه می‌بیند.
کره جنوبی همچنین نمونه خوبی برای اثبات این قضیه است که بزرگ‌ترین دشمنِ یک کشورِ در حال توسعه، رضایت از حال است. کره جنوبی شرایطی شبیه به کشورهای پردرآمد داشته اما نباید به همین حس بسنده می‌کرد. حالا کره جنوبی باید تقاص این اشتباهش را پس بدهد.
در ده سال اخیر، اقتصاددانان نگرانی‌هایی درباره آینده کره جنوبی داشته‌اند اما این نگرانی‌ها نتیجه خاصی نداشته‌اند. در سال ۲۰۰۸ برخی صاحب‌نظران مطمئن بودند که بحران مالی جهانی ضربات مهلکی به کره جنوبی خواهد زد اما این‌طور نشد. این ضدضربگی در سال‌های بعد هم به شکل‌های مختلف ادامه یافت. اما فلج سیاست‌گذاری که این روزها در کره جنوبی دیده می‌شود، این را اثبات می‌کند که دهه پیش رو می‌تواند دردسرهای بزرگی برای جمعیت ۵۱ میلیون نفری این کشور به وجود بیاورد. فشار انقباض پولی یک نشانه از دردی است که کره جنوبی را گرفتار خود خواهد کرد. واقعیت این است که کره جنوبی در سه دوره پیاپی، دولت‌هایی به خود دیده که کار موثری برای بازیابی ساختار اقتصاد این کشور انجام نداده‌اند. احتمال اين‌كه بانک کره نرخ بهره را پایین بیاورد تا به اقتصاد جانی دوباره ببخشد دارد بالا می‌رود.
اما آن‌طور که تجربه ژاپن نشان داده، چنین کاری کافی نیست. توکیو هنوز با همان وضعی درگیر است که از بیست سال پیش تاکنون حل نشده است. بررسی مورد ژاپن در این خصوص اهمیت زیادی دارد چون کره جنوبی به نحوی اقتصاد خود را با الگو گرفتن از همسایه‌اش ژاپن ساخت و بنابراین، آینده کره جنوبی هم می‌تواند به امروز ژاپن شبیه باشد. از اواخر سال ۲۰۱۲، شینزو آبه نخست‌وزیر ژاپن هم وعده‌های مختلفی داده: کاهش بوروکراسی، تشویق نوآوری، افزایش نقش زنان و حمایت از استارت‌آپ‌ها. در مقابل، مون جائه-این رئيس‌جمهور کره جنوبی را داریم که بعد از به قدرت‌رسیدن در سال ۲۰۱۷ تقریبا وعده‌های مشابهی داد. اما دو رئيس‌جمهور قبل‌تر از او هم همین حرف‌ها را زده بودند. یک حرف مشترک بین هر سه آنها این است که رشد اقتصادی را دموکراتیزه کنند. در کره جنوبی، این اصطلاح به معنی آن است که نقش شرکت‌های خانوادگی بسیار بزرگ مثل سامسونگ، هیوندای، دوو و غیره (معروف به چیبول) کمرنگ‌تر شود و سود صادرات محصولات کره به کارگران و شرکت‌های کوچک‌تر هم برسد.
اما در این راه، هیچ‌یک از سه رئيس‌جمهور یادشده موفق ظاهر نشده‌اند. مون جائه-این حتی یکی از مهم‌ترین وعده‌هایش مبنی بر افزایش حداقل دستمزد را هم احتمالا نمی‌تواند عملی کند چون وعده او این بوده که حداقل دستمزد تا سال ۲۰۲۲ به ۸.۳۱ دلار در ساعت برسد ولی تا تحقق آن راه بسیار درازی باقی مانده.
حتی اقدام بانک کره در کاهش نرخ بهره هم هنوز نتیجه لازم را به دست نداده است چون دیدگاه عمومی بین شرکت‌ها و مصرف‌کننده‌ها این است که نسبت به آینده خوش‌بین نباشند و بنابراین، تمهیدات بانکی هم باعث تغییر این فضا نخواهد شد. بانک ژاپن نرخ بهره را از سال ۱۹۹۹ نزدیک به صفر نگه داشته بود و با این وجود، قیمت‌ها افزایش نشان نداده بودند. از سال ۲۰۱۶ به بعد، نرخ بهره منفی شد ولی این اقدام هم تاثیر خوبی به جا نگذاشت. سیاست‌هایی که در ژاپن جواب نداده‌اند چطور باید در کره جنوبی جواب بدهند؟
در این میان، پرسشی که مطرح می‌شود این است که کره جنوبی چه کارهایی می‌تواند بکند؟ بانک کره می‌تواند هدف تورم را بالای دو درصد فعلی در نظر بگیرد- شاید بین ۲.۵ تا ۳.۵ درصد- و از این طریق، تصمیمات جسورانه‌تر و خلاقانه‌تری بگیرد. افزایش حداقل دستمزد هم می‌تواند کارساز باشد. اما توپ واقعا در زمین خود مون جائه-این است. هرکس که مدتی به بررسی اقتصاد کره جنوبی مشغول باشد به وضوح می‌تواند ببیند که مسئله مالیات‌گرفتن از غول‌های خانوادگی در این کشور چه اهمیت زیادی دارد. آنها باید مجبور شوند که میلیاردها درآمد خود را صرف سرمایه‌گذاری در صنایع جدید کنند و در عین حال، به جای تمرکز روی صادرات، وادار به تمرکز روی بخش خدمات داخلی نیز باشند. خیلی‌ها معتقدند اگر ژاپن از سال ۲۰۱۲ تقریبا همین کارها را کرده بود، الان دوباره در معرض رکود اقتصادی قرار نداشت. اما کره جنوبی حالا می‌تواند از تجربه ژاپن بهره ببرد و آینده خود را بهتر از ژاپن بسازد//اتاق بازرگانی تهران
